भक्ती की दिखावा? गणेश चतुर्थी साजरी करणाऱ्या बॉलिवूड स्टार्सची ही आतली कहाणी आहे

गणेश चतुर्थीचा बॉलिवूडशी संबंध प्रतिमा क्रेडिट: सोशल मीडिया

महाराष्ट्र एक असे राज्य आहे जिथे गणेश चतुर्थीची तयारी उत्सवाच्या तीन महिने आधीपासून सुरू होते. येथील मूर्तिकारांनी तयार केलेल्या बाप्पाच्या मूर्ती देशातच नव्हे तर परदेशातही निर्यात केल्या जातात. मुंबईत महिनाभर आधीच या सणाची सुरुवात होते. खरं तर, मुंबईत साजऱ्या होणाऱ्या सार्वजनिक गणेशोत्सव मंडळांसाठी बनवलेल्या मोठमोठ्या मूर्ती दर आठवड्याच्या शेवटी मूर्तीशाळा कारखान्यातून त्यांच्या पंडालच्या दिशेने निघतात, तेव्हा संपूर्ण शहर बाप्पाच्या स्वागतासाठी तिथे पोहोचते. गणपतीच्या आगमनाचा हा ट्रेंड जसा प्रसिद्ध आहे तसाच बॉलीवूडच्या गणपती पार्ट्यांचा ट्रेंडही लोकप्रिय होत आहे. बॉलीवूडला ज्याप्रमाणे प्रत्येक गोष्ट आपल्या शैलीत करायला आवडते, त्याचप्रमाणे गणपती उत्सवाचीही वेगळी शैली असते.

मी कोकणातील एका कुटुंबातील आहे जिथे 150 वर्षांहून अधिक वर्षांपासून गणपतीची पूजा केली जाते. डोक्यावर बाप्पाची मूर्ती घरात आणली जायची आणि येताच वाईट नजरेपासून रक्षण करण्यासाठी तोंड झाकण्यात आले. आजही तिथे ना ढोल वाजवले जातात, ना नाच-गाणे, पण बाप्पाचा हा उत्सव भक्तीभावाने साजरा केला जातो. 12 वर्षांपूर्वी जेव्हा मी बॉलीवूडमध्ये गणपती कव्हर करायला सुरुवात केली तेव्हा माझ्यासाठी मोठा सांस्कृतिक धक्का होता. लोकमान्य टिळकांच्या विचाराने सुरू झालेला कोकणातील गणपती आणि सार्वजनिक गणेशोत्सवाच्या विधींमध्ये वाढलेले, या उत्सवाकडे बॉलीवूडचा दृष्टिकोन थोडासा अनौपचारिक आहे हे मला तेव्हा जाणवले. चला तर मग आता जाणून घेऊया की हे बॉलीवूड सेलिब्रिटी गणपतीच्या वेळी कधी झोपतात आणि उठतात, ते काय करतात, शूटिंगला जातात की नाही, त्यांचा दिनक्रम कसा बदलतो?

बॉलिवूडमध्येही अनेक अभिनेत्यांच्या घरी गणपती बाप्पाची प्रतिष्ठापना केली जाते. किमान दोन दिवस शूटिंग आणि इतर चित्रपटाचे काम बंद आहे. गणपती बाप्पावर प्रेम करणारे स्टार्स या काळात आपला संपूर्ण वेळ गणपती बाप्पाच्या भक्तीमध्ये घालवतात. विशेषत: आरतीच्या वेळी अनेक नातेवाईक, मित्र आणि ओळखीचे लोक बाप्पाचे दर्शन घेण्यासाठी तारेवरच्या घरी पोहोचतात. बॉलीवूडमधील अनेक कलाकार गणपती बाप्पाचे विसर्जन होईपर्यंत कामावर परतत नाहीत. त्यामुळेच बहुतांश कलाकारांचा गणपती दीड दिवसांचा असतो.

सलमान खान, शाहरुख खान, हृतिक रोशन, अक्षय कुमार, श्रद्धा कपूर, कतरिना कैफ, जान्हवी कपूर, कॉमेडियन भारती सिंग, अंकिता लोखंडे, माधुरी दीक्षित, बिपाशा बसू, विवेक अशा अनेक बॉलिवूड स्टार्सच्या घरी गणेशोत्सव मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो. ओबेरॉय, अमिताभ बच्चन, शिल्पा शेट्टी. या काळात सर्व तारे भक्तीमध्ये संपूर्ण शरीराने आणि मनाने (आणि बघितले तर पैसे देऊनही) गणेशोत्सव साजरा करतात.

बॉलीवूड सेलिब्रिटींच्या घरी गणपतीची पूजा केली जाते

जवळपास 17 वर्षांपासून सलमान खानच्या घरी गणपतीची पूजा केली जात होती. मात्र त्याची बहीण अर्पिताचे लग्न झाल्यानंतर खान कुटुंबीयांनी हे सेलिब्रेशन अर्पिताच्या घरी हलवले. आजही सलमान आणि त्याचे संपूर्ण कुटुंब बाप्पाच्या उत्सवात सहभागी होते. या वर्षापासून सलमान आणि अर्पिताने आपल्या घरात इकोफ्रेंडली बाप्पाची प्रतिष्ठापना सुरू केली आहे. गणपतीच्या तुटलेल्या मूर्ती दुसऱ्या दिवशी जुहू चौपाटीवर (मुंबईचा प्रसिद्ध समुद्रकिनारा) सापडू नयेत आणि बाप्पाचा अवमान होऊ नये यासाठी त्यांनी प्रत्येकाने दिखाऊपणाला न पडून मातीच्या मूर्ती खरेदी करून घराजवळ विसर्जित करण्याचे आवाहन केले आहे.

पर्यावरणपूरक गणेशमूर्तीच्या स्थापनेपूर्वी सलमान खानच्या घरी भगव्या रंगाच्या गणेशमूर्तीची पूजा करण्यात आली. असे म्हणतात की बहुतेक वेळा इच्छा पूर्ण झाल्यानंतर अशा मूर्तींची पूजा केली जाते.

गणपती बाप्पा साधारणतः दीड दिवसांसाठी सलमानच्या घरी येतो आणि या खास प्रसंगी त्याचे जवळचे लोक अनेकदा बाप्पाच्या उत्सवात सामील होतात. बाप्पाची पूजा करण्यापासून ते विसर्जनापर्यंत सर्व काही व्यवस्थित पार पडेल याची जबाबदारी पंडितजींवर सोपवण्यात आली आहे. केवळ गणेश चतुर्थीच नाही तर ईद, दिवाळीपासून ख्रिसमसपर्यंत प्रत्येक सण त्यांचे कुटुंब एकत्र साजरे करतात. गणपतीच्या दोन दिवसात संपूर्ण कुटुंब एक वेळ एकत्र जेवते. दरवर्षी गणपतीचे हे दोन दिवस सलमानला त्याच्या घरी घालवायला आवडतात.

केवळ सलमानच नाही तर शाहरुख खानही दरवर्षी आपल्या घरी गणपती आणतो. गणपतीच्या आवडत्या गोड मोदकाचे उदाहरण देताना ते म्हणाले की, ज्याप्रमाणे गणेशोत्सवाच्या प्रसादात कष्टाने बनवलेले मोदक अतिशय चविष्ट असतात, त्याचप्रमाणे तुम्ही मेहनत आणि देवावर विश्वास ठेवलात तर तुमची सर्व स्वप्नेही पूर्ण होतील. खरे व्हा.

अक्षय कुमारच्या म्हणण्यानुसार, गणेश उत्सवात तो संपूर्ण रात्र जागृत असतो. विसर्जन होईपर्यंत तो कोणतेही काम करत नाही कारण त्याचे मन भक्तीमध्ये बुडलेले असते. तो रात्रभर जागृत राहतो आणि गणेशजींच्या समोर जळत असलेल्या दियाची काळजी घेतो जेणेकरून ती विझू नये. रात्र चांगली जावी आणि कोणीही झोपू नये याची खात्री करण्यासाठी, त्याचे संपूर्ण कुटुंब या वेळी एकत्र मजेदार खेळ खेळतात.

बॉलीवूडमधील अनेक कलाकार मोठ्या भक्तिभावाने बाप्पाला घरी आणत असले तरी अनेकांसाठी हा सण एक ट्रेंड आणि पीआर नौटंकी बनला आहे. या सेलिब्रिटींकडून गणपतीच्या मूर्ती खरेदी करण्यापासून ते त्यांच्या घरातील बाप्पाच्या पूजेपर्यंत आणि विसर्जनापर्यंत सर्वच गोष्टी कव्हर करण्यासाठी प्रसारमाध्यमांना आमंत्रित केले जाते. अनेक वेळा हे सेलिब्रिटी बाप्पाला स्वत:साठी आणतात की जगाला दाखवायचे हे समजणे कठीण असते.

गणपती उडी मारणे

पँडल हॉपिंगच्या संस्कृतीबद्दल तुम्ही ऐकले असेलच. दुर्गापूजा आणि गणेश चतुर्थीच्या दिवशी लोक सार्वजनिक पंडालमध्ये देवाचे दर्शन घेण्यासाठी जातात. पण आता सेलिब्रिटींमध्ये ‘गणपती होपिंग’चा नवा ट्रेंड सुरू झाला आहे. जिथे आपल्या घरातील गणपतीच्या मूर्तीची पूजा केल्यानंतर आणि मुख्य म्हणजे याचा व्हिडिओ सोशल मीडियावर पोस्ट केल्यानंतर सेलिब्रिटी आपल्या बाप्पाला सोडून इतरांच्या घरी जाऊन बाप्पाचे दर्शन घेतात. यादरम्यान, पापाराझींसमोर चांगले डिझायनर कपडे देखील परिधान केले जातील याची काळजी घेतली जाते.

गणपती पक्षांची संस्कृती

एकीकडे सलमान खानचे कुटुंब, नाना पाटेकर यांचे कुटुंब किंवा दिग्गज अभिनेते जितेंद्र यांसारख्या अनेक अभिनेत्यांच्या घरी सर्व विधींसह गणपतीची पूजा होताना आपण पाहतो, तर अनेक सेलिब्रिटींच्या घरी या उत्सवाचे रूपांतर पार्टीत होते. फरक एवढाच की आजवर याला गणपती पार्टी असे नाव दिलेले नाही. पण त्यांना पाहून पार्टीपेक्षा कमीपणा जाणवत नाही. आता बघितले तर केळीच्या पानावर गणपतीला भोग देण्याची परंपरा आहे आणि मग तो भोग बाप्पाच्या दर्शनासाठी येणाऱ्या लोकांना खाऊ घातला जातो. पण या सेलिब्रिटींच्या घरी भोग देण्याची जबाबदारी दुसऱ्यावर सोपवली जाते आणि येणाऱ्या पाहुण्यांसाठी खास बुफेची व्यवस्था केली जाते जेणेकरून प्रत्येकाने आपापल्या आवडीचे पदार्थ खाऊन बाप्पासोबत ‘चिल’ करता येईल. नंतर बाप्पाच्या दर्शनासाठी येणाऱ्या व्यक्तीला रिटर्न गिफ्टही दिले जाते.

‘लालबागचा राजा’ची क्रेझ

टीव्हीपासून बॉलिवूडपर्यंत प्रत्येक सेलिब्रिटी ‘लालबाग चा राजा’च्या पंडालला भेट देण्यासाठी उत्सुक आहे. आता सर्वजण सार्वजनिक पंडालमध्ये जाऊन बाप्पाचे दर्शन घेतात, त्यामुळे या खास प्रसंगी सेलिब्रिटींनाही बाप्पाचे दर्शन घ्यायला आवडेल हे उघड आहे. पण यामागेही एक रंजक कथा आहे. अनेक वेळा कलाकारांच्या व्यवस्थापकाकडून आम्हाला फोन येतो की आमचे कलाकार ‘लालबाग चा राजा’च्या दर्शनासाठी उपलब्ध आहेत. तुमची इच्छा असल्यास, तुम्ही त्यांच्यासोबत गणपती दर्शनाचा एक भाग करू शकता. पण या सेलिब्रिटींना इतर कोणत्याही गणेश पंडालमध्ये जायचे नाही, तर फक्त ‘लालबागचा राजा’ला जायचे आहे. अनेक वेळा घरात गणेशाची प्रतिष्ठापना करूनही हे कलाकार लालबागला पोहोचतात. ‘लालबाग चा राजा’च्या पंडालमध्ये जाणे हे आता भक्तीचे प्रतीक राहिलेले नाही, तर व्हीआयपी सेलिब्रिटींच्या यादीत सामील होण्याचे स्टेटस सिम्बॉल बनले आहे.

मात्र, बॉलिवूडमध्ये असे अनेक कलाकार आहेत जे बाप्पाच्या या उत्सवाला कॅमेऱ्यांच्या नजरेपासून दूर ठेवण्यास प्राधान्य देतात. ते आपल्या बाप्पाची मोठ्या भक्तिभावाने पूजा करतात. पण पारंपारिक गणपती उत्सव आणि सार्वजनिक गणेशोत्सव यांच्यामध्ये बॉलीवूडने हा उत्सव साजरा करण्याचा नवा ट्रेंड सुरू केला आहे हे मान्य करावेच लागेल.